O ile lubię jedzenie dla samego jedzenia, o tyle jeszcze bardziej lubię czytać historię w jakich okolicznościach powstawały różne potrawy i tak np. Chałka, znana i lubiana chyba przez wszystkich. W polskiej tradycji kulinarnej postrzegana jest jako słodki wypiek drożdżowy zapleciony w warkocz, ale tak naprawdę nie wiele osób wie, że jej korzenie sięgają kultury hebrajskiej. Prekursorem naszego słodkiego wypieku jest chlebek Challa, który w tradycji żydowskiej ma znaczenie symboliczne i oznacza mannę jaką Bóg zesłał dla Izraelitów w trakcie ich czterdziestoletniej wędrówki przez pustynię do Ziemi Obiecanej. Challa jako ceremonialne pieczywo przygotowywana jest na okoliczność różnych świat, m.in. Szabatu. Chlebek wypiekany jest w piątek rano i spożywany z solą, wieczorem w trakcie Szabatu.
Chałka na ziemiach polskich zadomowiła się prawdopodobnie w średniowieczu i zdecydowanie różni się od oryginału. Przede wszystkim polska wersja jest słodka, w jej skład wchodzi mleko i masło, a z wierzchu posypana jest kruszonką. Wersja żydowska jest bardziej wytrawna, zamiast mleka i masła używa się wody i oliwy np. z oliwek, dodaje się mniej cukru, zaś wierzch może być posypany sezamem. Dawniej, kiedy Żydzi na co dzień spożywali ciemne razowe pieczywo do pieczenia świątecznej Chally, używali najwyższej jakościowo, drobno zmielonej jasnej mąki pszennej.
Tak naprawdę nasza rodzima chałka tylko z wyglądu jest podobna do swojego protoplasty, ale nie zmienia to faktu, że dla obydwu kultur jest ważnym elementem. Dla wyznawców judaizmu ma aspekt religijny i kulturowy, dla kultury polskiej – sentymentalny. Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, któremu chałka nie kojarzy się z dzieciństwem.
SKŁADNIKI
na 3 chałki
Składniki na chałkę
- 460g mąki pszennej typ 550, lub jasnej mąki pszennej chlebowej
- 15g świeżych drożdży
- 40g cukru
- 230ml mleka + 1 łyżka ekstra do posmarowania wierzchu
- szczypta soli morskiej
- 2 jajka
- 40g masła w temperaturze pokojowej
Składniki na kokosową kruszonkę
- 50g mąki
- 25g cukru trzcinowego
- 25g niesłodzonych wiórków kokosowych (można zastąpić drobno zmielonymi orzechami)
- 25g masła pokrojonego w małą kostkę
Sposób przygotowania
- Najpierw przygotuj zaczyn drożdżowy. W garnuszku podgrzej mleko*, w miedzy czasie w naczyniu 0,5 litrowym lub większym rozetrzyj drożdże z łyżką cukru, aż staną się płynne. Następnie dodaj podgrzane mleko, dwie łyżki mąki i wymieszaj wszystko na jednolitą masę. Naczynie przykryj ściereczka bawełnianą i odstaw do wyrośnięci na 20-40 min. Zaczyn powinien podwoić swoją objętość i mieć „bąbelkową” strukturę.
- W czasie kiedy drożdże będą wyrastały przygotuj kruszonkę. Umieść w misie wszystkie składniki kruszonki i rozetrzyj je w palcach do uzyskania struktury mokrego piasku na plaży. Gotową kruszonkę wstaw do lodówki.
- Kiedy zaczyn będzie gotowy, umieść w misie miksera przesianą resztę mąki, cukier, szczyptę soli, wyrośnięty zaczyn drożdżowy, jedno jajko i pozostałe mleko. Przy pomocy haka wyrabiaj ciasto przez około 3 min, a następnie zacznij dodawać po trochu masło. Wyrabiaj ciasto do momentu, aż zacznie odchodzić od ścianek misy, oraz będzie lśniące i elastyczne. Jeśli nie posiadasz miksera ciasto możesz wyrabiać ręcznie. Wyrobione ciasto zwiń w kulę, przykryj naczynie folią spożywczą lub wilgotną ściereczką bawełnianą i odstaw do wyrastania na godzinę w temperaturze pokojowej.
- Po godzinie odgazuj ciasto uderzając w nie pięścią. Przełóż na stolnicę i zagnieć parę razy. Następnie podziel ciasto na trzy równe części, a każdą z części na trzy lub cztery równe kawałki w zależności od tego, jaki sposób zaplatania wybierzesz. Każdy kawałek ciasta uformuj w wałek na długość 27 centymetrów. Ciasto powinno być elastyczne i nie powinno kleić się do rąk czy stolnicy, więc postaraj się nie podsypywać ciasta mąką. Jeżeli musisz rób to po trochu. Zapleć chałki według instrukcji (zobacz ilustrację pod przepisem) i odstaw do wyrośnięcia na kolejną godzinę. Zachowaj między nimi spore odległości, żeby się nie skleiły w trakcie wyrastania.
- Na 15 min przed końcem wyrastania rozgrzej piekarnik. Do środka piekarnika (na samym dole) wstaw naczynie z wodą** a temperaturę ustaw na 200°C. Przed włożeniem chałek do piekarnika posmaruj wierzch jajkiem rozbełtanym z łyżką mleka i posyp obficie kruszonką.
- Piecz dwie chałki na raz, na środkowej wysokości piekarnika przez 10 minut, a następnie zmniejsz temperaturę do 180°C i piecz kolejne 15-20 minut. Jeśli chałki za szybko zaczną brązowieć przykryj je z wierzchu papierem. Po wyjęciu z piekarnika studź na kratce.
* Najlepiej jest sprawdzić palcem. Jeśli podgrzane mleko jest ciepłe, ale nie parzy w palec to znaczy, że temperatura jest idealna. Jeśli mleko będzie parzyło, musisz odstawić je na bok do przestygnięcia, w przeciwnym razie zabijesz drożdże. Drożdże giną w temperaturze powyżej 40°C.
** Woda w trakcie pieczenia naparowuje piekarnik, dzięki temu zabiegowi chałka nie będzie pękała w trakcie pieczenia.
Inspiracją był przepis z książki TEL AVIV. FOOD. PEOPLE. STORIES.
